IJSSELSTEIN: platteland in de 17de eeuw
Alle boerderijen in IJsselstein in de 17de eeuw zijn in de archieven terug te vinden. Ze staan op goed afgewaterde en bereikbare plaatsen, vaak al sinds de ontginning en nu nog steeds. Hun bezitters kunnen worden gevolgd tot in het heden en in sommige gevallen ook terug tot in de 15de eeuw. Interessante details vond ik door alle archieven te lezen die betrekking hebben op IJsselstein tot in de 18de eeuw. Onderstaande publicaties zijn het resultaat.
| De boerderijen staan als kleine puntjes op de kaart hiernaast. De stad is linksonder, daarboven (rood) het gebied tot over de Eitersesteeg en tegenover de IJssel de polder IJsselveld (geel). Mijn onderzoek betreft voornamelijk deze gebieden. De afbeelding is een bewerking van de kaart van de Lopikerwaard uit 1771 (Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard te Woerden, toegangsnummer H067, inventarisnummer 1022). |  |
| De hiernaast afgebeelde publicatie uit 2021 beschrijft de kaarten van 1738 en 1740, de gevolgde methode en de meest geraadpleegde archieven. Dat zijn vooral de transporten en willekeuren van het gerecht, de leenregisters van de baronie, de rekeningen in de Nassause domeinraad, de Utrechtse kapittels van Dom, Sint Marie en Oudmunster en de belastingregisters. Gepubliceerd in het tijdschrift Ons Voorgeslacht 76, 2021: 397-400. |  |
| Niet alleen de boerderijen zijn teruggevonden. De hiernaast afgebeelde publicatie uit 2024 begint in 1208 met de ontginning via het Eiterse veer en beschrijft de sindsdien daar opgezette tapperijen met veel sappige details: scheldpartijen, vandalisme, moord en de prins van Oranje als bemiddelaar tussen arme tappers en overheid. Zie Ons Voorgeslacht 79, 2024: 101-118. |  |
| Google Maps 2022, percelen bij het huidige Marnemoende (waarboven de voormalige hofstede Kippersluis). Hier is een stukje leenland speelbal in de pogingen van de Nassaus om de Nederlanden te verenigen. Ook vermeld de Houtakker uit 1414 en de huidige meubelmakerij, ridder Huchtenbroek, een leenbreuk, prinses Maria Louise en de Herrnhuters (Hernhutters). Zie: ‘Een Utrechts leen in IJsselstein’ in het tijdschrift: De Nederlandsche Leeuw 140, 2023: 130-149. |
 |
| Een boerderij kan via vele generaties in een aangetrouwde familie terechtkomen. Het kan al die tijd buiten de archieven blijven omdat het pas na eeuwen wordt verkocht. Om dat te verifiëren moeten de families genealogisch in kaart worden gebracht. Daarbij zijn doopboeken van groot belang. |
 |
| Veel IJsselsteinse dopen zijn door WieWasWie en andere bewerkingen incorrect gedateerd omdat oorspronkelijk losse bladen verkeerd zijn ingebonden. Andere dopen ontbreken doordat los ingespelde briefjes (zie de afbeelding) verloren zijn gaan. Een deel van deze fouten en omissies kon worden hersteld op basis van tot nu toe onbekende negentiende-eeuwse afschriften én het feit dat men op zondagen en woensdagen ter kerke ging. Zie: ‘Aanvullingen en correctie op het gereformeerde doopboek van IJsselstein in 1639-1645 en 1665’ in het tijdschrift Gens Nostra 64, 2009: 433-447. en ‘Aanvullingen op het rooms-katholieke doopboek van IJsselstein en omgeving, 1643-1673’ in het tijdschrift Gens Nostra 66, 2011: 375-381. |
| Genealogisch onderzoek kan soms worden geverifieerd door DNA van nu levende mannen. Zie de van een eenvoudige uitleg voorziene publicatie: ‘Vastgelopen? Meer bewijs nodig? Vergelijk uw DNA! ‘ in het tijdschrift Ons Voorgeslacht 71, 2016: 39-46. Afbeelding v.l.n.r. Bastiaan (Bob) Kemp met zijn vader Arie en grootvader Bastiaan Kemp. |  |